§ Czy kobieta musi przyjąć nazwisko męża? A może mężczyzna może nosić dotychczasowe nazwisko żony? O nazwiskach po ślubie
By jkrukowskaglowinska - czwartek, sierpnia 22, 2019
O tym, że kobieta może nosić nazwisko męża po ślubie wie prawdopodobnie każda przyszła Para Młoda. A czy partner może zrezygnować ze swojego nazwiska na rzecz nazwiska przyszłej małżonki? Czemu nie! Na tym jednak możliwości jeszcze się nie kończą, do wyboru pozostaje jeszcze kilka innych opcji.
Równouprawnienie
Zgodnie
z art. 25 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[1] każdy z małżonków w
sposób samodzielny decyduje, jakie nazwisko będzie nosić po ślubie. Noszenie przez małżonków
wspólnego nazwiska będącego dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich albo
połączenie dotychczasowego nazwiska z nazwiskiem małżonka jest w głównej mierze
symbolicznym wyrazem wspólnoty małżeńskiej[2].
Wskazuje
się, że forma nazwiska powinna być zgodna z obowiązującymi zasadami językowymi,
m.in. w zakresie formy gramatycznej nazwisk w rodzaju męskim i żeńskim. Nazwisko
bowiem powinno umożliwiać odróżnienie małżonków[3].
Moment złożenia oświadczenia o przyszłym nazwisku
Bez
względu na formę, w jakiej zawarte ma być małżeństwo, oświadczenie o nazwisku,
które będziemy nosić po zawarciu małżeństwa zawsze składane jest w USC (lub
przed konsulem, jeśli przed nim związek małżeński będzie zawarty – informacje o
tym, kiedy może mieć to miejsce, znajdziecie w jednym z kolejnych artykułów). Nie
istnieje wymóg jednoczesnego złożenia przez małżonków oświadczeń w zakresie
nazwisk, a także w ogóle konieczność składania takiego oświadczenia – bez niego
również możecie zawrzeć ślub. Oświadczenie dotyczące nazwiska jest odrębne w
stosunku do oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, jednakże jego
konsekwencje w postaci zmiany nazwiska mają miejsce oczywiście tylko wtedy,
jeśli doszło do zawarcia małżeństwa[4].
W
przypadku ślubu cywilnego
oświadczenia składa się bezpośrednio po zawarciu małżeństwa, jednak
wcześniejsze jego złożenie nie wpłynie na jego skuteczność[5]. Mogą one zostać złożone
do momentu sporządzenia przez kierownika urzędu stanu cywilnego (lub konsula)
protokołu przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński[6]. Nie powinna mieć miejsca
sytuacja, w której wyżej wymienione oświadczenia będą składane przez małżonków
po ceremonii ślubnej, tj. po podpisaniu aktu małżeństwa przez strony, świadków
i kierownika USC[7].
Po sporządzeniu aktu małżeństwa nie można także zmienić podjętej w tym zakresie
decyzji[8].
Jeśli para zamierza
zawrzeć ślub konkordatowy to złożenie oświadczenia o nazwisku następuje
przed sporządzeniem przez kierownika USC zaświadczenia stwierdzającego brak
okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, o którym pisałam tutaj.
W sytuacji gdy oboje przed ślubem posiadacie nazwiska jednoczłonowe (np. Pani Iksińska, Pan
Igrekowski) przedstawione poniżej zasady nie powinny sprawić Wam większego
problemu. Jeśli jednak już przed zawarciem małżeństwa choćby jedno z Was nosi
nazwisko dwuczłonowe – sytuacja może wydawać się nieco bardziej skomplikowana, ale
bez obaw! Aby zobrazować problematykę tego zjawiska pozwoliłam sobie posłużyć
się przykładami czterech najbardziej popularnych w 2018 r. nazwisk w Polsce[9] 😊
Zostaję przy swoim nazwisku
Pan
Nowak pozostaje Panem Nowakiem, Pani Kowalska pozostaje Panią Kowalską.
Kiedy
taka sytuacja będzie miała miejsce?
Po
pierwsze, jeśli małżonek w oświadczeniu o przyszłym nazwisku w
sposób jednoznaczny wskaże, że nie chce aby jego nazwisko po ślubie
uległy zmianie .
Po
drugie, jeśli małżonek w ogóle nie złoży oświadczenia co do przyszłego
nazwiska.
Oczywiście
istnieje w tym zakresie równouprawnienie i zasada „rozdzielności” oświadczeń -
żona może złożyć oświadczenie o tym, że chce zachować swoje nazwisko / chce
przybrać „nowe” nazwisko, a mąż może nie złożyć jakiegokolwiek oświadczenia w
tym zakresie i tym samym pozostanie on przy swoim nazwisku.
Istnieje
także możliwość, aby osoba, która dotychczas posiadała dwuczłonowe nazwisko
odrzuciła jeden z jego członów nie przybierając jednocześnie nazwiska małżonka.
Pani Kowalska-Wójcik po poślubieniu Pana Nowaka może więc nosić nazwisko
Wójcik[10].
A może jednak wspólne nazwisko?
Pani
Kowalska i Pan Nowak po ślubie jako Państwo Nowakowie lub Kowalscy.
Po
ślubie małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko, które dotychczas było
nazwiskiem jednego z nich. Bez znaczenia pozostaje fakt, czy nazwisko to
jest nazwiskiem kobiety czy mężczyzny. Nieistotne jest również czy to nazwisko jest
jednoczłonowe czy dwuczłonowe.
Przyjmując
„nowe” nazwisko, zarówno kobieta jak i mężczyzna mogą zmienić kolejność oraz
formę gramatyczną jego członów[11]. Nazwisko Pani
Kowalskiej, która zawrze małżeństwo z Panem Nowakiem-Wiśniewskim, może brzmieć
zarówno Nowak-Wiśniewska, jak i Wiśniewska-Nowak.
Możliwe
jest także przyjęcie tylko jednego z członów nazwiska małżonka, np. Pan
Nowak żeniąc się z Panią Kowalską-Wójcik może przyjąć po żonie tylko nazwisko
Wójcik.
Moje + Twoje
Zarówno
kobieta jak i mężczyzna mogą połączyć swoje dotychczasowe nazwisko z
nazwiskiem współmałżonka, przy czym „nowe” nazwisko może składać się z
maksymalnie dwóch członów. Jeśli więc dotychczasowe nazwisko partnera,
który chce dodatkowo przyjąć nazwisko drugiej połówki, jest już dwuczłonowe, to
musi on odrzucić jeden z nich. Nazwisko Pani Kowalskiej-Wójcik połączone z
nazwiskiem Pana Nowaka będzie brzmiało więc np. Kowalska-Nowak albo
Nowak-Wójcik.
Jeśli
oboje małżonków miało dotychczas nazwiska dwuczłonowe to np. Pani
Kowalska-Wójcik, która wychodzi za mąż za Pana Nowaka-Wiśniewskiego, może
przybrać nazwisko zarówno Kowalska-Wiśniewska jak i Wiśniewska-Kowalska.
W
przypadku nazwisk jednoczłonowych zasada pozostaje ta sama – Pani Kowalska
po ślubie może nosić nazwisko Kowalska-Nowak albo Nowak-Kowalska. Kolejność
członów w „nowym” nazwisku jest dowolna – może się różnić od kolejności członów
nazwiska małżonka.
Nie
może natomiast dojść do sytuacji, w której wskutek połączenia nazwisk partnerów
doszłoby do powstania nazwiska dwuczłonowego o jednakowych członach – Pan
Nowak, który ożeni się z Panną Nowak nie może nosić po ślubie nazwiska Nowak-Nowak)[12].
Czy możemy wymienić się swoimi nazwiskami?
Pani
Kowalska i Pan Nowak po ślubie nie mogą zmienić swoich nazwisk na Pani
Nowak i Pan Kowalski.
W
doktrynie panuje pogląd, że nie ma możliwości, aby przyszli małżonkowie
wymienili się swoimi dotychczasowymi nazwiskami po ślubie. Ten sam zakaz
będzie dotyczył sytuacji, w której przyszli małżonkowie mają już nazwiska
dwuczłonowe i chcieliby wymienić się swoimi członami nazwisk - Pani
Kowalska-Wójcik, która zamierza zawrzeć nazwisko z Panem
Nowakiem-Wiśniewskim nie może
przyjąć nazwiska Kowalska-Wiśniewska, a partner zaś Nowak-Wójcik.
Małżonkowie
nie są także uprawnieni do wyboru nazwiska, którego nie nosiło którekolwiek z
nich przed chwilą zawarcia małżeństwa, czyli Pani Kowalska i Pan Nowak nie
mogą zostać po ślubie Państwem Iksińskim[13].
Dodatkowo
wskazuje się, że niemożliwe jest aby jeden z małżonków nosiłby dotychczasowe
nazwisko drugiego, a drugi nazwisko połączone tj. dotychczasowe nazwisko +
nazwisko współmałżonka – Pani Kowalska, która poślubi Pana Nowaka nie może
nosić nazwiska Kowalska-Nowak jeśli jednocześnie Pan Nowak oświadczy, że chce
nosić nazwisko Kowalski[14].
Zmiana nazwiska, powrót do poprzedniego nazwiska
Oczywiście
nie oznacza to, że po wstąpieniu w związek małżeński tracimy uprawnienie do
zmiany nazwiska z ważnych powodów – istnieje bowiem ustawa o zmianie imienia i
nazwiska[15],
która określa w jakich sytuacjach można tego dokonać (np. jeśli nazwisko jest
ośmieszające albo nielicującego z godnością człowieka). Wskazuje się, że zmiana
nazwiska na podstawie przepisów wspomnianej ustawy może dotyczyć również
nazwiska przyjętego przez małżonka w konsekwencji zawarcia małżeństwa[16].
Co
istotne, ustanie małżeństwa np. wskutek rozwodu czy unieważnienia
małżeństwa nie powoduje w sposób automatyczny zmiany nazwiska małżonków[17].
Reasumując
– w przypadku nazwisk jednoczłonowych Wasze nazwiska mogą po ślubie wyglądać w
sposób następujący:
Przed
ślubem:
|
Pani
Kowalska
|
Pan
Nowak
|
|
po
ślubie:
|
Kowalska
|
+
|
Nowak
|
Kowalska
|
+
|
Nowak-Kowalski
|
|
Kowalska
|
+
|
Kowalski-Nowak
|
|
Kowalska
|
+
|
Kowalski
|
|
Nowak
|
+
|
Nowak
|
|
Nowak-Kowalska
|
+
|
Nowak
|
|
Nowak-Kowalska
|
+
|
Nowak-Kowalski
|
|
Nowak-Kowalska
|
+
|
Kowalski-Nowak
|
|
Kowalska-Nowak
|
+
|
Nowak
|
|
Kowalska-Nowak
|
+
|
Nowak-Kowalski
|
|
Kowalska-Nowak
|
+
|
Kowalski-Nowak
|
|
(!)
|
+
|
||
+
|
|||
+
|
|||
+
|
|||
+
|
Jak widzicie – wybór wcale nie musi się okazać oczywisty! 😉
[1] Ustawa z dnia 25
lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1146).
[2] Pawliczak J.,
Komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red. Osajda
K.), Warszawa 2019, Legalis.
[3] Borysiak W.,
komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red.
Wierciński J.), Warszawa 2014, LEX.
[4] Pawliczak J., op.
cit.
[5] Borysiak W., op.
cit.
[6] Pawliczak J., op.
cit.
[7] Gajda J.,
komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red.
Pietrzykowski K.), Warszawa 2018, Legalis.
[8] Gromek K.,
komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red. Gromek
K.), Warszawa 2018, Legalis.
[9] Zob. „Statystyka
nazwisk - Polska i Województwa - styczeń 2018 – Mężczyźni” i „Statystyka
nazwisk - Polska i Województwa - styczeń 2018 – Kobiety” [w:]
https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/dodatkowe-materialy.
[10] Borysiak W., op.
cit.
[11] Borysiak W., op.
cit.
[12] Pawliczak J., op.
cit.
[13] Borysiak W., op. cit.
[14] Pawliczak J., op.
cit.
[15] Ustawa z dnia 17
października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. z 2016 r. poz. 10).
[16] Sychowicz Marek, komentarz do art.
25. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Piaseck K. (red.), Warszawa
2011.
[17] Borysiak W., op.
cit.
1 komentarze
Bardzo ciekawy temat :) Ja natomiast zastanawiam się, jak powinna wyglądać kwestia kawalerskiego mojego narzeczonego? Czy kawalerski warszawa to dobry wybór? Powinnam się o to martwić?
OdpowiedzUsuń