§ Czy kobieta musi przyjąć nazwisko męża? A może mężczyzna może nosić dotychczasowe nazwisko żony? O nazwiskach po ślubie

By jkrukowskaglowinska - czwartek, sierpnia 22, 2019


Czy mąż może przyjąć nazwisko żony, jakie nazwisko po ślubie



O tym, że kobieta może nosić nazwisko męża po ślubie wie prawdopodobnie każda przyszła Para Młoda. A czy partner może zrezygnować ze swojego nazwiska na rzecz nazwiska przyszłej małżonki? Czemu nie! Na tym jednak możliwości jeszcze się nie kończą, do wyboru pozostaje jeszcze kilka innych opcji.


Równouprawnienie


Zgodnie z art. 25 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[1] każdy z małżonków w sposób samodzielny decyduje, jakie nazwisko będzie nosić po ślubie. Noszenie przez małżonków wspólnego nazwiska będącego dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich albo połączenie dotychczasowego nazwiska z nazwiskiem małżonka jest w głównej mierze symbolicznym wyrazem wspólnoty małżeńskiej[2].

Wskazuje się, że forma nazwiska powinna być zgodna z obowiązującymi zasadami językowymi, m.in. w zakresie formy gramatycznej nazwisk w rodzaju męskim i żeńskim. Nazwisko bowiem powinno umożliwiać odróżnienie małżonków[3].


Moment złożenia oświadczenia o przyszłym nazwisku


Bez względu na formę, w jakiej zawarte ma być małżeństwo, oświadczenie o nazwisku, które będziemy nosić po zawarciu małżeństwa zawsze składane jest w USC (lub przed konsulem, jeśli przed nim związek małżeński będzie zawarty – informacje o tym, kiedy może mieć to miejsce, znajdziecie w jednym z kolejnych artykułów). Nie istnieje wymóg jednoczesnego złożenia przez małżonków oświadczeń w zakresie nazwisk, a także w ogóle konieczność składania takiego oświadczenia – bez niego również możecie zawrzeć ślub. Oświadczenie dotyczące nazwiska jest odrębne w stosunku do oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, jednakże jego konsekwencje w postaci zmiany nazwiska mają miejsce oczywiście tylko wtedy, jeśli doszło do zawarcia małżeństwa[4].

W przypadku ślubu cywilnego oświadczenia składa się bezpośrednio po zawarciu małżeństwa, jednak wcześniejsze jego złożenie nie wpłynie na jego skuteczność[5]. Mogą one zostać złożone do momentu sporządzenia przez kierownika urzędu stanu cywilnego (lub konsula) protokołu przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński[6]. Nie powinna mieć miejsca sytuacja, w której wyżej wymienione oświadczenia będą składane przez małżonków po ceremonii ślubnej, tj. po podpisaniu aktu małżeństwa przez strony, świadków i kierownika USC[7]. Po sporządzeniu aktu małżeństwa nie można także zmienić podjętej w tym zakresie decyzji[8]

Jeśli para zamierza zawrzeć ślub konkordatowy to złożenie oświadczenia o nazwisku następuje przed sporządzeniem przez kierownika USC zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, o którym pisałam tutaj.

W sytuacji gdy oboje przed ślubem posiadacie nazwiska jednoczłonowe (np. Pani Iksińska, Pan Igrekowski) przedstawione poniżej zasady nie powinny sprawić Wam większego problemu. Jeśli jednak już przed zawarciem małżeństwa choćby jedno z Was nosi nazwisko dwuczłonowe – sytuacja może wydawać się nieco bardziej skomplikowana, ale bez obaw! Aby zobrazować problematykę tego zjawiska pozwoliłam sobie posłużyć się przykładami czterech najbardziej popularnych w 2018 r. nazwisk w Polsce[9] 😊


Zostaję przy swoim nazwisku


Pan Nowak pozostaje Panem Nowakiem, Pani Kowalska pozostaje Panią Kowalską.

Kiedy taka sytuacja  będzie miała miejsce?

Po pierwsze, jeśli małżonek w oświadczeniu o przyszłym nazwisku w sposób jednoznaczny wskaże, że nie chce aby jego nazwisko po ślubie uległy zmianie .

Po drugie, jeśli małżonek w ogóle nie złoży oświadczenia co do przyszłego nazwiska.
Oczywiście istnieje w tym zakresie równouprawnienie i zasada „rozdzielności” oświadczeń - żona może złożyć oświadczenie o tym, że chce zachować swoje nazwisko / chce przybrać „nowe” nazwisko, a mąż może nie złożyć jakiegokolwiek oświadczenia w tym zakresie i tym samym pozostanie on przy swoim nazwisku.

Istnieje także możliwość, aby osoba, która dotychczas posiadała dwuczłonowe nazwisko odrzuciła jeden z jego członów nie przybierając jednocześnie nazwiska małżonka. Pani Kowalska-Wójcik po poślubieniu Pana Nowaka może więc nosić nazwisko Wójcik[10].


A może jednak wspólne nazwisko?


Pani Kowalska i Pan Nowak po ślubie jako Państwo Nowakowie lub Kowalscy.

Po ślubie małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko, które dotychczas było nazwiskiem jednego z nich. Bez znaczenia pozostaje fakt, czy nazwisko to jest nazwiskiem kobiety czy mężczyzny. Nieistotne jest również czy to nazwisko jest jednoczłonowe czy dwuczłonowe.

Przyjmując „nowe” nazwisko, zarówno kobieta jak i mężczyzna mogą zmienić kolejność oraz formę gramatyczną jego członów[11]. Nazwisko Pani Kowalskiej, która zawrze małżeństwo z Panem Nowakiem-Wiśniewskim, może brzmieć zarówno Nowak-Wiśniewska, jak i Wiśniewska-Nowak.
Możliwe jest także przyjęcie tylko jednego z członów nazwiska małżonka, np. Pan Nowak żeniąc się z Panią Kowalską-Wójcik może przyjąć po żonie tylko nazwisko Wójcik.


Moje + Twoje


Zarówno kobieta jak i mężczyzna mogą połączyć swoje dotychczasowe nazwisko z nazwiskiem współmałżonka, przy czym „nowe” nazwisko może składać się z maksymalnie dwóch członów. Jeśli więc dotychczasowe nazwisko partnera, który chce dodatkowo przyjąć nazwisko drugiej połówki, jest już dwuczłonowe, to musi on odrzucić jeden z nich. Nazwisko Pani Kowalskiej-Wójcik połączone z nazwiskiem Pana Nowaka będzie brzmiało więc np. Kowalska-Nowak albo Nowak-Wójcik.

Jeśli oboje małżonków miało dotychczas nazwiska dwuczłonowe to np. Pani Kowalska-Wójcik, która wychodzi za mąż za Pana Nowaka-Wiśniewskiego, może przybrać nazwisko zarówno Kowalska-Wiśniewska jak i Wiśniewska-Kowalska.

W przypadku nazwisk jednoczłonowych zasada pozostaje ta sama – Pani Kowalska po ślubie może nosić nazwisko Kowalska-Nowak albo Nowak-Kowalska. Kolejność członów w „nowym” nazwisku jest dowolna – może się różnić od kolejności członów nazwiska małżonka.

Nie może natomiast dojść do sytuacji, w której wskutek połączenia nazwisk partnerów doszłoby do powstania nazwiska dwuczłonowego o jednakowych członach – Pan Nowak, który ożeni się z Panną Nowak nie może nosić  po ślubie nazwiska Nowak-Nowak)[12].

 

Czy możemy wymienić się swoimi nazwiskami?


Pani Kowalska i Pan Nowak po ślubie nie mogą zmienić swoich nazwisk na Pani Nowak i Pan Kowalski.

W doktrynie panuje pogląd, że nie ma możliwości, aby przyszli małżonkowie wymienili się swoimi dotychczasowymi nazwiskami po ślubie. Ten sam zakaz będzie dotyczył sytuacji, w której przyszli małżonkowie mają już nazwiska dwuczłonowe i chcieliby wymienić się swoimi członami nazwisk - Pani Kowalska-Wójcik, która zamierza zawrzeć nazwisko z Panem Nowakiem-Wiśniewskim  nie może przyjąć nazwiska Kowalska-Wiśniewska, a partner zaś Nowak-Wójcik.

Małżonkowie nie są także uprawnieni do wyboru nazwiska, którego nie nosiło którekolwiek z nich przed chwilą zawarcia małżeństwa, czyli Pani Kowalska i Pan Nowak nie mogą zostać po ślubie Państwem Iksińskim[13].

Dodatkowo wskazuje się, że niemożliwe jest aby jeden z małżonków nosiłby dotychczasowe nazwisko drugiego, a drugi nazwisko połączone tj. dotychczasowe nazwisko + nazwisko współmałżonka – Pani Kowalska, która poślubi Pana Nowaka nie może nosić nazwiska Kowalska-Nowak jeśli jednocześnie Pan Nowak oświadczy, że chce nosić nazwisko Kowalski[14].


Zmiana nazwiska, powrót do  poprzedniego nazwiska


Oczywiście nie oznacza to, że po wstąpieniu w związek małżeński tracimy uprawnienie do zmiany nazwiska z ważnych powodów – istnieje bowiem ustawa o zmianie imienia i nazwiska[15], która określa w jakich sytuacjach można tego dokonać (np. jeśli nazwisko jest ośmieszające albo nielicującego z godnością człowieka). Wskazuje się, że zmiana nazwiska na podstawie przepisów wspomnianej ustawy może dotyczyć również nazwiska przyjętego przez małżonka w konsekwencji zawarcia małżeństwa[16].

Co istotne, ustanie małżeństwa np. wskutek rozwodu czy unieważnienia małżeństwa nie powoduje w sposób automatyczny zmiany nazwiska małżonków[17].
Reasumując – w przypadku nazwisk jednoczłonowych Wasze nazwiska mogą po ślubie wyglądać w sposób następujący:

Przed ślubem:
 Pani Kowalska

          Pan Nowak





po ślubie:
Kowalska
+
Nowak
Kowalska
+
Nowak-Kowalski
Kowalska
+
Kowalski-Nowak
Kowalska
+
Kowalski
Nowak
+
Nowak
Nowak-Kowalska
+
Nowak
Nowak-Kowalska
+
Nowak-Kowalski
Nowak-Kowalska
+
Kowalski-Nowak
Kowalska-Nowak
+
Nowak
Kowalska-Nowak
+
Nowak-Kowalski
Kowalska-Nowak
+
Kowalski-Nowak


(!)
Nowak
+
Kowalski
Nowak
+
Nowak-Kowalski
Nowak
+
Kowalski-Nowak
Nowak-Kowalska
+
Kowalski
Kowalska-Nowak
+
Kowalski

Jak widzicie – wybór wcale nie musi się okazać oczywisty! 😉



[1] Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1146).
[2] Pawliczak J., Komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red. Osajda K.), Warszawa 2019, Legalis.
[3] Borysiak W., komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red. Wierciński J.), Warszawa 2014, LEX.
[4] Pawliczak J., op. cit.
[5] Borysiak W., op. cit.
[6] Pawliczak J., op. cit.
[7] Gajda J., komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red. Pietrzykowski K.), Warszawa 2018, Legalis.
[8] Gromek K., komentarz do art. 25 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz (red. Gromek K.), Warszawa 2018, Legalis.
[9] Zob. „Statystyka nazwisk - Polska i Województwa - styczeń 2018 – Mężczyźni” i „Statystyka nazwisk - Polska i Województwa - styczeń 2018 – Kobiety” [w:] https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/dodatkowe-materialy.
[10] Borysiak W., op. cit.
[11] Borysiak W., op. cit.
[12] Pawliczak J., op. cit.
[13] Borysiak W., op. cit.
[14] Pawliczak J., op. cit.
[15] Ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. z 2016 r. poz. 10).
[16] Sychowicz Marek, komentarz do  art. 25. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Piaseck K. (red.), Warszawa 2011.
[17] Borysiak W., op. cit.

  • Udostępnij:

Sprawdź także

1 komentarze

  1. Bardzo ciekawy temat :) Ja natomiast zastanawiam się, jak powinna wyglądać kwestia kawalerskiego mojego narzeczonego? Czy kawalerski warszawa to dobry wybór? Powinnam się o to martwić?

    OdpowiedzUsuń