§ Zadatek a zaliczka

By jkrukowskaglowinska - wtorek, listopada 05, 2019

zadatek zaliczka umowa ślub


Większość umów zawieranych w związku z organizacją przyjęcia weselnego zawiera sformułowania dotyczące zaliczki lub zadatku. Czy są to pojęcia synonimiczne? Okazuje się, że w świetle prawa niekoniecznie.


Zaliczka

Za zaliczkę uważa się częściowe spełnienie świadczenia (np. częściową zapłatę) przez jedną ze stron przed nadejściem terminu jego wymagalności (np. dnia, w którym fotograf ma wykonać reportaż ślubny) bądź przed otrzymaniem świadczenia od drugiej strony (np. oddaniem zmontowanego filmu)[1]. Mówiąc prościej – to częściowa zapłata za zamówioną usługę czy towar.

Zaliczka nie gwarantuje, że umowa dojdzie do skutku - w sytuacji, w której któraś ze stron się wycofa, zaliczka powinna zostać zwrócona. Pamiętaj, że w przypadku zerwania umowy w pewnych sytuacjach i tak będą na Tobie ciążyć pewne konsekwencje finansowe. Jeśli druga strona poniosła koszty w związku z realizacją Waszej umowy (np. cukiernia kupiła już wszystkie produkty niezbędne do wykonania Waszego tortu, a Ty zrywasz umowę na dwa dni przed ślubem) to będziesz zobowiązany do ich pokrycia.

Jeśli zaś umowa dojdzie do skutku to zaliczka zostanie zaliczona na poczet ustalonego wynagrodzenia.

Zadatek


Ostatnia zasada znajdzie zastosowanie także w kontekście wpłaconego zadatku. Pełni on jednak zasadniczo inną rolę. Zadatek ma zwiększyć prawdopodobieństwo, że umowa zostanie wykonana zgodnie z jej treścią[2].

W doktrynie przeważa zapatrywanie, że przedmiotem zadatku może być suma pieniężna albo określona liczba rzeczy oznaczonych co do gatunku (np. dwa worki pszenicy 😉).  Wręczenie zadatku nie musi nastąpić w chwili zawarcia umowy, ale pomiędzy tymi zdarzeniami należy zachować ścisły związek czasowy (np. dopuszcza się wykonanie przelewu kolejnego dnia)[3].

Wręczenie zadatku jest równoznaczne z powstaniem uprawnienia do odstąpienia od umowy bez wyznaczania terminu dodatkowego w przypadku niewykonania zobowiązania przez drugą stronę. Jeśli strona nie wywiąże się z umowy to druga może zachować zadatek, który od niej otrzymała, lub żądać zapłaty podwójnej wysokości zadatku, jeśli go jej dała. Nie ma możliwości zatrzymania zadatku lub domagania się jego zapłaty w podwójnej wysokości w przypadku, w którym nie dojdzie do odstąpienia od umowy[4].

Co możemy rozumieć przez niewykonanie umowy? Jest to sytuacja, w której z chwilą nadejścia momentu, w którym należy spełnić dane świadczenie, nie jest ono realizowane wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana do tego świadczenia.

Regulacje dotyczące zadatku zawarte są w art. 394 k.c.[5] Należy wskazać, że jest to przepis dyspozytywny, co oznacza, że strony mogą uregulować inaczej skutki wręczenia zadatku, niż wynika to z tego przepisu. Można więc w umowie zastrzec, że skutki wręczenia zadatku dotyczą tylko jednej strony, albo że strona, która dała zadatek w przypadku niewykonania umowy przez drugą stronę może żądać zapłaty 1,5 krotności wpłaconego zadatku.

Jeśli zadatek różni się od przedmiotu świadczenia (np. przedmiotem świadczenia są pieniądze, a zadatek stanowi nasz przykładowy worek pszenicy) to niemożliwe jest jego zaliczenie na poczet świadczenia. Wtedy podlega on zwrotowi.

UWAGA!

Sam fakt, że w umowie zawarto stwierdzenie „zaliczka” lub „zadatek” nie przesądza o tym, jak mamy rozumieć te sformułowania na gruncie danej umowy. Zgodnie bowiem z art. 65 k.c.[6]  w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. W razie wątpliwości należy zbadać, czy zamiarem stron było wzmocnienie ochrony interesu osoby wiernej umowie na wypadek jej niewykonania[7]

Ile powinien wynosić zadatek?


Z pewnością nie 100% należnej kwoty. Część doktryny stoi na stanowisku, że kwota ta powinna wynosić około ¼ ceny. Jeżeli przy zawarciu umowy doszło do wręczenia znacznej sumy, to zgodnie z art. 65 k.c. można przyjąć, że stanowi ona częściową zapłatę, nie zaś zadatek[8].

W przypadku rozwiązania umowy (a więc zakończenia współpracy w konsekwencji zgodnego porozumienia stron) zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Co istotne zadatek stanowi surogat odszkodowania. Nie jest on uwarunkowany poniesieniem jakiejkolwiek szkody wskutek niewykonania umowy przez drugą stronę.

Jeśli więc jesteś pewien, że dotrzymasz słowa i wywiążesz się z zawieranej umowy – lepiej wybierz zadatek. Jeśli nie jesteś tego pewien – zaliczka może okazać się dla Ciebie korzystniejsza. Pamiętaj jednak, że każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnego podejścia, wiele bowiem zależy od konkretnych okoliczności zaistniałych w danej sytuacji.







[1] Machnikowski P., komentarz do art. 394 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz red. E. Gniewek, Warszawa 2019.
[2] Machnikowski P., op. cit.
[3] Karaszewski G., komentarz do art. 394. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Ciszewski J., Nazaruk P. (red.), Warszawa 2019.
[4] Karaszewski G., op. cit.
[5] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145).
[6] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145).
[7] Zakrzewski P., komentarz do art. 394. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), Fras M., Habdas M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III, Warszawa 2018.
[8] Zakrzewski P., op. cit.

  • Udostępnij:

Sprawdź także

0 komentarze